İrəvan Türk Cumhuriyyəti Millət Şurasının Bakı konfransı keçirilmişdir

Bakı konfransının gündəliyinə aşağıdakı məsələlər daxil edilmişdir

1. Ermənistan-Azərbaycan və Ermənistan -Türkiyə arasında aparılan danışıq və təmaslarla bağlı İTC-nin mövqeyi və vəzifələri
2. Qərbi Azərbaycandakı tarixi və mədəni irsimizə qarşı vandalizm aktlarına münasibət və beynəlxalq təşkilatlara müraciətin qəbul edilməsi
3. İTC qurumlarında təşkilati struktur işlərinin təkmilləşdirilməsi. İTC Millət Şurasına yeni üzvlərin qəbul edilməsi

4.Cari məsələlər

Konfransının yekununda  İrəvan Türk Cumhuriyyəti,  Millət Şurasının  UNESCO-nun  Baş direktoruna  müraciəti ünvanlanmışdır.

UNESCO-nun Baş direktoru cənab Odre Azuleyə

Hörmətli Baş direktor!

Bütün dünyaya bəllidir ki, indiki Ermənistan ərazisi uzun əsrlər boyu Azərbaycan türklərinin  məskunlaşdığı ərazi olmuşdur və bu torpaqlarda xalqımıza aid  çox böyük tarixi, mədəni miras yatır. Lakin tarixi ədalərsizlik nəticəsində 1918-ci ildə Qərbi Azərbaycan hesab olunan bu ərazilərdə Erməni dövləti qurulandan sonra bəşəriyyət üçün müstəsna dəyər hesab olunan mədəni və tarixi irsimiz məhv edilməyə başlanılmışdır. Əvvəlcə Daşnaksütyun Partiyasının hakim olduğu 1918-1920-ci illərdə, daha sonra 1921-1991-ci illərdə Ermənistan SSR-in mövcud olduğu dönəmdə və oradan bütün azəbaycanlılar deportasiya edildikdən sonra bu günə kimi İrəvan şəhəri də daxil olmaqla bütün Qərbi Azərbaycan ərazilərində Azərbaycan xalqına aid minlərlə tarixi abidə yox edilmiş, məqsədli şəkildə onların izinin itirilməsi siyasəti aparılmışdır. Bunun ən böyük faciə örnəyi İrəvan şəhərində yaşadılmışdır. Şəhərin baş planı hazırlanarkən məqsədli şəkildə  İrəvanın yalnız Azərbaycan Türklərinə aid dörd məhəlləsindən-Qala, Şəhər, Dəmirbulaq və Təpəbaşı hissələrindən əsər əlamət qalmamışdır. Burada bir kültürəl vanddalizm yaşanmışdır. İndi  Təpəbaşı məhəlləsində tarixi qalıntılar da yox edilməkdədir. İndiki Ermənistanın digər şəhər və rayonlarında da eyni vəhşilik həyata keçirilməkdədir. Gümrü şəhərində Azərbaycanlılara aid heç bir  tarixi əsər qalmamışdır.  Göyçədə, Zəngəzurda, Dərələyəzdə, Loru-Pəmbəkdə, Ağbaba-Şörəyildə, Qaraqoyunlu dərəsində və başqa yerlərdə tarixi min illəri aşan məzarlıqlar, karvansara və saraylar, dini abidələr, məscid və türbələr, qədim qalalar yox edilmişdir.

Rəhbəri olduğunuz UNESCO bütün dünyada bəşəriyyət üçün müstəsna dəyər hesab olunan mədəni və tarixi irsin müəyyən edilməsini, qorunmasını öz öhdəsinə götürən təşkilatdır. Bu müraciəti ona görə sizə edirik. Etnik təmizləmə nəticəsində bu ölkədə Azərbaycan Türkləri qalmamışdır və  az da olsa qalmış mədəni-tarixi irsi qorumaq imkanları yoxdur.  Bu müraciətlə Sizin rəhbəri olduğunuz mötəbər təşkilatı Azərbaycan xalqının əslində bütün dünya xalqlarına məxsus olan maddi-mədəni irsini xilas etmək ümidi ilə yazırıq.

Bu gün İrəvan şəhərində mövcud olmuş İrəvan qalası, Xan sarayı, Abbas Mirzə məscidi, Zal xan məscidi, Dəmirbulaq məscidi, Sərtip xan məscidi, Hacı Novruzəli bəy məscidi, Hacı Cəfər məscidi, Qantar (bazarı) karvansarası, Hacı Bəyim hamamı, Hacı Əli hamamı, Axund Şeyxülislam hamamı və bu kimi bir çox digər dini və tarixi abidələr məhv edildiyindən onlardan keçmiş kimi bəhs etmək məcburiyyətindəyik. Hazırda İrəvanda mövcud olan iki məscidi – Hacı İmamverdi məscidi və Göy məscidi isə Ermənistan fars məscidi adlandıraraq tarixi belə saxtalaşdırmaq yolu tutmuşlar.

Cənab baş direktor!

UNESCO-nun Ermənistana və Azərbaycana missiyalarının həyata keçirilməsi planlaşdırılıb. Bu missiyanın nəticələr verəcəyinə ümid edirik. Bu səfər zamanı öz üzərinə öhdəlik götürən Ermənistanın maddi-mədəni irsimizlə bağlı gizlətdiyi bir çox faktlar üzə çıxacaqdır, eyni zamnda İrəvanda yerləşən tarixi Təpəbaşı məhəlləsi də missiyanın diqqətindən kənar qalmayacaqdır.

İnanırıq ki, beynəlxalq konvensiyalarda müəyyən edilmiş prinsiplərə uyğun olaraq bütün Ermənistan ərazisində  Azərbaycan abidələrinin bütöv və təhlükəsiz mühafizəsi, bərpası, tarixi abidə kimi yaşadılması prinsipləri Ermənistan rəhbərliyinə tətbiq ediləcəkdir. Ermənistan deyilən ölkədə Azərbaycan mədəniyyətinin məhv edilməmiş cüzi də olsa bir hissəsi  öz xilasını gözləyir və UNESKO bu missiyanı öz üzərinə götürməli, mövcud olan abidələrin dağılmasının qarşısının alınmasında və onların xüsusi qorunma altına alınmasına kömək etməlidir.

Müraciət İrəvan Türk Cümhuriyyəti Millət Şurasının

19 iyul  2022-ci il toplantısında qəbul edilmişdir

İrevan Türk Cumhuriyyətinin Mətbuat Xidməti